Дзве мовы Паўла Белавуса
Калі некалькі год таму трапіў на фестываль вышыванкі, які праходзіў у сталічным Палацы мастацтва, быў узрадаваны вялікай колькасцю людзей. Арганізоўвалі яго маладыя хлопцы з «Арт Сядзібы», што радавала асабліва, бо я лічу, што толькі моладзь здольная на нейкія перамены ў грамадстве. І яшчэ больш узрадаваўся, калі ў цэнтры Мінска мінулым годам пачала паспяхова працаваць іх новая пляцоўка. Менавіта з яе пачалася размова з адным з заснавальнікаў «Арт Сядзібы» і стваральнікам крамы symbal.by Паўлам Белавусам.
— Як вядома, пераезды параўноўваюць з пажарамі. Які гэта па ліку?
— Шосты.
Першае памяшканне «Арт Сядзібы» месцілася непадалёку, на Куйбышава, 22. Гэта адзін з карпусоў завода «Гарызонт». Зараз яго ведаюць многія, бо менавіта там месцяцца папулярныя арт-прасторы, а ў 2012 годзе мы былі піянерамі. Хацелася мець пляцоўку, дзе можна было праводзіць мерапрыемствы на свой густ — літаратурныя, музычныя, мастацкія, розныя імпрэзы, выставы. Памяшканне было невялікім, усяго 50 квадратных метраў, але паколькі на той момант у Мінску з імі была праблема ўвогуле, вельмі хутка яно стала ледзь не культавым для моладзі.
Мы ні ў каго не пыталіся нейкіх дазволаў, а рабілі тое, што лічылі неабходным самі. Як і трэба было чакаць, доўга быць арандатарамі нам не далі.
Прыйшлося пераязджаць у іншае памяшканне… Потым было іншае… Потым яшчэ два іншых. Чаго толькі не прыдумлялі гаспадары, каб нас выгнаць…
У рэшце «Арт Сядзіба» апынулася ў Маскоўска-Венскім цэнтры, дзе мы знаходзіліся два гады і з’ехалі адтуль упершыню па ўласнаму жаданню. Дарэчы, менавіта там і пачала працаваць крама symbal.by.
Як і іншае, яна стала вынікам запатрабаванасці ўсяго нацыянальнага. Людзі захацелі насіць вышыванкі, мець рэчы з «Пагоняй» альбо бел-чырвона-белым сцягам. Мы заўсёды робім толькі тое, што падабаецца нам самім, і добра, што гэта пачынае падабацца іншым. Святкаванне 100-годдзя БНР, напрыклад…
Цудоўна, што зараз усё развіваецца добра. І ўлада, і грамадства звыкліся з нашым існаваннем, бо разумеюць, што мы займаемся стварэннем нацыянальнай культурніцкай пляцоўкі.
— Калі казаць вельмі мякка, 2012 год быў не самы спрыяльны да ўзнікнення ўсяго нацыянальнага…
— Я якраз прыйшоў з войска (служыў у Барысаве), і, сапраўды, сутыкнуўся з тым, што пасля прэзідэнцкіх выбараў 2010 года адбылося шмат не вельмі прыемных рэчаў. Да таго ж пераехала сядзіба БНФ, закрыўся клуб «Рэактар», дзе мы праводзілі шмат імпрэз. Стала зразумела — трэба зрабіць сваё.
На «Арт Сядзібу» глядзелі, як на нешта недарэчнае, незразумелае. Маўляў, размаўляюць па-беларуску, ідуць супраць плыні — вар’яты, напэўна.
Нельга сказаць, што нам перашкаджаў нехта канкрэтна і дыктаваў, што можна рабіць, а што не. Проста захаваная яшчэ з савецкіх часоў сістэма не дазваляла шмат чаго рабіць. Напрыклад, нешта праводзіць у выходныя дні. Прыходзілася браць адпаведны дазвол, бо «Гарызонт» — «рэжымны аб’ект».
Словам, успрымалі нас даволі нервова, а некаторыя нават бачылі пагрозу «дзяржаўнай лініі». І рабілі ўсё магчымае, каб мы зніклі.
Узломвалі акаўнты ў сацыяльных сетках, пісалі даносы, скасоўвалі дамоўленасці па арэндзе і вельмі здзіўляліся таму, што «Арт Сядзіба» працягвае існаваць. Некалькі год супрацьстаяння і шэраг паспяховых акцый прывялі да таго, што акцэнты кардынальна змяніліся. Сёння дзяржаўныя ўстановы і БРСМ ладзяць тое, з чым яшчэ ўчора не пагаджаліся.
Наконт правільнасці арыентыраў і запатрабаванасці я разам з паплечнікамі канчаткова пераканаўся на другім фестывалі вышыванкі, калі ў Палац мастацтваў прыйшлі тысячы людзей. У пэўным сэнсе гэта быў пераломны момант.
— Павел Белавус размаўляе толькі на беларускай мове?
— На работе и с единомышленниками — естественно. Да и в быту — стараюсь. По-другому быть не может по определению. Вся наша коммерческая и некоммерческая деятельность осуществляется только на белорусском языке. Этому принадлежит 70—80% моей жизни. Однозначный выбор сделан давным-давно.
В то же время я ни от кого не скрываю, что разговариваю и на русском языке. Отчетливо понимаю — большинство (к сожалению) нашего общества в общении употребляет именно его. В том числе и часть моих родственников. Бывают жизненные ситуации, когда нужно говорить на русском языке, чтобы гораздо быстрее, скажем, решить некоторые вопросы. Для меня здесь нет никаких проблем.
Приоритет следует отдавать белорусскому языку, но при этом хорошо знать русский. Это данность, которая никуда не исчезнет.
Главное, чтобы мы сами (и государство тоже) на первый план ставили именно родной язык, но и не игнорировали тот факт, что большая часть населения говорит на русском.
— Кроме этих двух, какие языки знаете?
— В школе и университете я изучал французский язык. Владею им относительно нормально. Хотел бы освоить еще и английский, но времени на это постоянно не хватает.
Все коммуникации нашего магазина осуществляются на белорусском языке. В социальных сетях под нашими рекламными блоками, бывает, пишут разные гадости, но вживую это было всего лишь один-два раза. Из общей массы посещений не наберется даже одного процента конфликтных ситуаций.
Но даже они практически всегда заканчиваются без эксцессов. Недавно, кстати, к нам заходил участковый милиционер. Дескать, на нас написали жалобу о продаже фашистской символики, и он обязан реагировать. Пришлось объяснять, что национальные белорусские символы никакого отношения к нацизму не имеют, что мы позиционируем их исключительно с историческим прошлым Беларуси. К счастью, думающего человека это объяснение полностью устроило.
— Отношение к вам власти изменилось?
— На мой взгляд, в Беларуси сейчас происходит тот же процесс, который наблюдается в Польше, Латвии, Литве, Украине, России. Люди начинают тянуться к самоидентификации, гордятся самобытностью — языком, культурой, историей. На этом фоне Беларусь не могла быть этакой белой вороной, которая твердит, что у нас своего ничего не было и нет, поэтому она готова брать чужое. Для независимого государства это немыслимо, иначе нужно отказываться от собственного суверенитета.
Что касается власти, то сегодня она не мешает, как прежде. Но и не помогает так, чтобы это ощущалось.
Впрочем, для любви к Родине не обязательны декларации. Главное, чтобы сами белорусы осознали себя белорусами. В первую очередь — это сопричастность ко всему происходящему. И конечно же — национальная культура. Историческая, языковая, символическая.
Всем этим мы и занимаемся, помогаем людям сделать первый шаг. Возможно, человек пока не может или не хочет разговаривать по-белорусски, но ведь для выражения уважения к своей стране есть немало других способов. Например, повесить на свою машину бело-красно-белую ленточку, надеть маечку с национальным орнаментом или купить ребенку «чытанку» на беларускай мове. То есть сделать небольшой, но чрезвычайно важный шаг, который в будущем приведет к очень серьезному выбору.
Александр Томкович
Читайте также:
Историк ТАРАС: «Готов беспощадно душить инвалидов умственного труда»