Лютасць і чаканне вясны. 10 работ, якія зрабілі “Восеньскі салон” гэтага года

Як і “Арт-Мінск”, салон цяжка назваць выставай мастацкіх адкрыццяў: гэта свайго роду “салянка”, дзе работы моцна розняцца па тэхнічным узроўні, моцы ідэйнага зараду і актуальнасці. Тут можна ўбачыць як халтуру (напрыклад, фота жанчыны ў масцы плэйбойнага труса), так і выбітныя творы (карціны Алякандра Даманава). Кошты праляглі ў дыяпазоне ад 150 рублёў за цыянатыпію да 37 895 рублёў за “Сунічнае лета” Алесі Скарабагатай.

Але мы не станем засяроджваць увагу на правальных момантах – раскажам пра дзясятак работ, за якіх не шкада аддаць 12 рублёў на квіток. Работы актуальныя, тонкія, запамінальныя.

“Белы трус”, Аляксандр Даманаў. 2022

Аляксандр Даманаў – майстар містычнага партрэта і іранічнага нацюрморта. Сёлета ён прадставіў абедзве катэгорыі. Жаночыя партрэты ў выкананні Даманава пазбаўленыя пошласці і кічу, якія, на жаль, не рэдкасць на “Арт-Мінску” і салоне. Жанчына ў Даманава – глыбокая асоба. Кранальная пастава ног, празрыстасць скуры, натуральная складкі і выгіны – яго партрэты заварожваюць.

Работы Даманава нязменна драматычныя: кантраст светлага цела і цёмнага фону, дынамічная поза, нечаканыя спалучэнні прадметаў у нацюрморце і іронія, якая чытаецца ў гэтых спалучэннях.

“Белы трус” – яркі прыклад. У крафтавую паперу загорнуты вільготны трупік труса. Ружовыя цягліцы пабліскваюць, шакуюць аголенай праўдай жыцця, у якім безабароннай жывёле наканавана  быць забітай. Можна прачытаць нацюрморт саркастычна: чароўны белы трусік, за якім у пошуку цудаў спяшае Аліса, скончыць жыццё на стале мясніка.

Каштуе нацюрморт 9 800 беларускіх рублёў.

“20^th Century Boy”, Андрэй Пічушкін. 2022

Андрэй Пічушкін запомніўся на апошнім “Арт-Мінску” партрэтам дзеда ў кіслотных колерах, дзе добрыя вочы кантраставалі са свіной галавой на каленях.

Мастак працягвае працу ў правакатыўнай манеры. Вылучым “20^th Century Boy” – безнадзейны партрэт часу. Маладзён у спартовым і нацягнутай на вочы кепцы абыякава глядзіць на постсавецкі свет з яго хрушчоўкамі, жабрацтвам і хамствам. “И чё?” – крэда юнака; задушлівая атмасфера забівае цікаўнасць, чуйнасць, чалавечыя якасці, якія робяць жыццё выносным. Пастава юнака і прапорцыі карціны наводзяць на думку, што герой адасабляе сябе ад рэальнасці, узвышаецца над ёю, але “І чо?” не дазваляе вырвацца з карціны свету.

Вайна, рэпрэсіі, неадукаванасць, хамства – на ўсё адзін адказ. “І чо?” – вырак эпохі.

Кошт працы – 2 450 беларускіх рублёў.

“Atropos” і “Prometheus” Вольгі Мельнік-Малахавай. 2022, 2021

Калі вы знаёмыя з работамі Эндру Ўайета, можаце лічыць, што знаёмыя з беларускай мастачкай Мельнік-Малахавай (яе карцінай «Atropos» мы праілюстравалі гэты матэрыял). Пранізлівае адчуванне жыцця, няўлоўнае святло, прадметнасць, у якой чытаецца любоў да чалавека і яго рэчаў, – усё гэта характэрна і для амерыканскага майстра, і для нашай мастачкі.

Фармальна ейныя работы абазначылі як нацюрморты у рэалістычным жанры з побытавым сюжэтам. Але больш слушна сказаць, што гэта містычныя партрэты рэчаіснасці, сімвалізм, які выкарыстоўвае раэлістычную манеру пісьма як інструмент, а не мэту.

Кожная з работ каштуе 8 441 рубель.

“Чаканне вясны”, Таццяна Камышнікава. 2022

Пазнавальны пейзаж: абсечаныя канечнасці дрэў, ператвораных у пудзілы. Як макбетаўскі лес, яны пашыхтаваліся на мяжы зімы і надзеі на адлігу. Якраз выбар сімвала – скалечанае беларускім камунальнікам дрэва – наводзіць на інтэрпрэтацыю работы ў “грамадскім” рэчышчы. У такім стане знаходзяцца беларусы: жывыя памкненні, надзеі і планы панішчаныя, абсечаныя як лішняе, як штосьці, што муляе Галоўнаму Камунальшчыку. Трывожнасць узмацняюць адценні жоўтага.

Карціна Камышнікавай адначасова выклікае непрыязнасць і прыцягвае. Увогуле, кантраст – вызначальная характарыстыка работ, якія на сёлетнім салоне аказаліся самымі моцнымі. Падвышаная драматычнасць часу, вастрыня падзей адбіліся ў работах мастакоў.

Прадаецца трывожны пейзаж за 25 350 рублёў.

Экалагічная серыя Kate Shi. 2022

Работы Kate Shi належаць да канцэптуальнага мастацтва. Ідэя – паказаць маштаб экалагічных праблем. Па сутнасці, гэта інфаграфіка, для ўвасаблення якой выкарысталі акрыл і палатно.

“61 – 4 – 35” адлюстроўвае суадносіны колькасці млекакормячых на Зямлі, дзе большасць – 61% – гэта скот, якім апякуецца чалавек (то бок, наша ежа), 35 % займаюць самі людзі, а на рэшту 4% прыходзяцца ўсе астатнія, “ад мышэй да кітоў”. Той жа падыход выкарыстаны ў работах “576” і “70 – 30”. 576 – колькасць ліній на палатне і колькасць гадзін, неабходных пчале, каб вырабіць лыжку мёду.

Другая работа дэманструе, наколькі важныя пчолы: 70% раслінных культур маюць патрэбу ў апыленні імі, і гэтыя культуры складаюць 90% харчавання чалавека.

Кошт серыі складае 5 180 рублёў (работы можна набыць паасобна).

“Заслона / Трансфармацыя”, Ірына Котава. 2022

Жаночыя партрэты Ірыны Котавай выглядаюць адчайна. Позы наводзяць на думку пра Тулуза-Латрэка, колеры, іх насычанасць і інтэнсіўнасць – пра Суціна.

Той рэдкі выпадак, калі работы мацнейшыя за апісанне. Трагічныя і гіпнатычныя партрэты выглядаюць глыбей і прачытваюцца цікавей за канцэпцыю, якая прадстаўляе іх у межах адной інсталяцыі: “Мастачка Ірына Котава працуе з тэмай трансфармацыі асобы і пераадолення страху зменаў. Страх новага і невядомага прашыты ў нашых генах і з’яўляецца натуральным для нас. … Мастачка шукае стваральныя спосабы зносінаў чалавека з самім сабой, як яму наважыцца выйсці на сцэну, праявіцца ў гэтым свеце”.

Кошт інсталяцыі (на справе – трох паўнавартасных партрэтаў) 2 520 рублёў.

“Традыцыі (Улада)”, Ян Басалыга. 2022

Шамот, глазура і дрот выкарыстаў мастак для стварэння змрочнай, быццам адсечанай ад трупа каранаванай галавы. Чорныя плямы, цяжкія павекі, абхопленая кашчавымі пальцамі карона і крывавыя (ці гнойныя) падцёкі пад ёю – усё кажа сутнасць улады. Чалавек і ўлада, цана, якую трэба за яе заплаціць, змены, якія яна цягне за сабой, атручваючы ўладальніка, – тэма неабдымная. І актуальная.

Кошт улады – 2 240 рублёў.

“Лютасць”, Анастасія Шчарбакова. 2020

Чорныя ваўкі на белым снезе вось-вось счэпяцца ў бойцы – пра гэта сведчаць паставы і ашчэраныя пашчы. Глядзіш на лінарыт Шчарбаковай – чуеш ляскат іклаў. Ёсць у гэтай працы штосьці ад першабытнага мастацтва, з яго мінімалістычнымі формамі і бездакорна дакладнымі рысамі. Застыглая карціна жыве, транслюе гледачу лютасць. Акурат з 2020 года, у якім створаны лінарыт, градус лютасці ў грамадстве расце. Нават складана сказаць, калі менавіта ён зашкаліў, перасягнуўшы межы вымяральнага.

Каштуе работа Шчарбаковай усяго 278 рублёў.

“Турбота”, Кацярына Коўзусь. 2022

Трывожная, мулкая, непрыемная работа немінуча прыцягвае ўвагу. Як і “Лютасць” Шчарбаковай, і “Чаканне вясны” Камышнікавай, яна патрапляе ў гледача актуальнасцю.

Калі ў Шчарбаковай спрацавалі формы і кантраст, у Камышнікавай – выбар сімвала і колер, то ў Коўзусь – незвычайны ракурс і поза натуры. Худы прыгорблены мужчына абхапіў твар рукой, але ўсё адно пазірае на свет, не ў змозе адвесці вочы ад прадмета свайго страху. Запалыя грудзі, тонкія ногі і рукі – усё падкрэслівае змучанасць чалавека, цяжар, які на яго цісне. Стан, на жаль, многім знаёмы.

Кошт карціны – 1 230 рублёў.

“Пад’ём”, Вікторыя Старавойтава. 2021

І ў працяг тэмы – работа Вікторыі Старавойтавай: на чорнае дрэва караскаецца чалавек. Колеры – змрочныя, пастава – цяжкая, усё разам пакідае гнятлівае ўражанне. Ты адчуваеш, як гэта няпроста – ускараскацца, падняцца, дасягнуць мэты.

Палатно можна назваць інтэрпрэтацыяй міфа пра Сізіфа, толькі замест каменя, які чалавек пхае, – ён сам. Герой на пачатку свайго шляху, але чамусьці разумееш, што мэты яму не дасягнуць. Аголенасць падкрэслівае неабароненасць чалавека, уражлівасць. Вецер, холад, вострыя галіны – усё супраць. Але чалавек караскаецца.

Кошт карціны 1 400 рублёў.

«Рэлакацыя», Наталля Неўмяржыцкая

P.S. Наастачу – карціна-жарт, не менш актуальная за папярэднія работы. “Рэлакацыя” Наталлі Неўмяржыцкай паказвае ідылічны спакой беларускай вёскі, які парушыў НЛА: ён скрадае цэлы дом, верагодна, разам з заспанымі жыхарамі. Так, відаць, і адчувае сябе гвалтоўна-раптоўны беларускі эмігрант: скрадзеным з роднай вуліцы ў невядомасць.